Τα φυσικά μας δόντια παίζουν σπουδαίο ρόλο στην καθημερινότητα μας καθώς συμμετέχουν στην μάσηση, την ομιλία, και το χαμόγελό μας. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν σημειωθεί άλματα στον τομέα της οδοντιατρικής φροντίδας. Παρ’όλα αυτά, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων υποφέρει από την απώλεια ενός ή περισσοτέρων δοντιών, συνήθως λόγω τερηδόνας ή περιοδοντικής νόσου.
Τα σύγχρονα οδοντικά εμφυτεύματα αποτελούν πλέον σε πολλές περιπτώσεις την πιο ενδεδειγμένη θεραπεία για την αποκατάσταση των χαμένων φυσικών δοντιών. Τα ποσοστά επιτυχίας πλησιάζουν το 98% στην κάτω γνάθο και 95% στην άνω με τεκμηριωμένη επιστημονική έρευνα που ξεπερνά τα 50 χρόνια.
Τι είναι τα οδοντικά εμφυτεύματα;
Τα οδοντικά εμφυτεύματα τοποθετούνται στη θέση του εξαχθέντος δοντιού και ουσιαστικά αντικαθιστούν τη ρίζα του δοντιού. Πάνω στο εμφύτευμα κατασκευάζεται στη συνέχεια μια θήκη ή μια γέφυρα (ανάλογα με το σχέδιο θεραπείας) που προσομοιάζει τα φυσικά δόντια.
Τα εμφυτεύματα είναι κατασκευασμένα από τιτάνιο που είναι βιοσυμβατό και ενσωματώνεται με το οστό της γνάθου. Αυτός ο μηχανισμός της οστεοενσωμάτωσης εξασφαλίζει τη μακροβιότητα του αποτελέσματος. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτού του είδους η θεραπεία δεν είναι καθόλου καινούρια καθώς το πρώτο οδοντικό εμφύτευμα τοποθετήθηκε το 1965 από τον Σουηδό καθηγητή Brånemark.
Τα εμφυτεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αντικατασταθούν από ένα έως και όλα τα δόντια του ασθενούς σε περίπτωση που έχουν χαθεί.
Επίσης τα εμφυτεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στη σταθερότητα κινητών αποκαταστάσεων (ολικές ή μερικές οδοντοστοιχίες) με τη χρήση ειδικών συνδέσμων ή μεταλλικής μπάρας.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των εμφυτευμάτων;
- Τα εμφυτεύματα είναι σταθερά και είναι ότι πιο κοντινό μπορούμε να έχουμε στα φυσικά μας δόντια.
- Προστατεύεται η ακεραιότητα των διπλανών δοντιών τα οποία θα έπρεπε να τροχιστούν για να τοποθετηθεί μια παραδοσιακή γέφυρα.
- Διατηρούν το οστό της γνάθου το οποίο μετά την απώλεια κάποιου δοντιού απορροφάται σταδιακά.
- Προσφέρουν άνεση και σταθερότητα σε σχέση με τις κλασσικές οδοντοστοιχίες που παρουσιάζουν κινητικότητα.
- Έχουν πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Ποια είναι η διαδικασία τοποθέτησης εμφυτευμάτων;
Στο πρώτο ραντεβού θα ληφθεί ένα λεπτομερές ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό και θα συζητηθούν πιθανά προβλήματα υγείας που μπορεί να επηρεάζουν τη διαδικασία τοποθέτησης των εμφυτευμάτων. Αφού γίνει και η απαραίτητη κλινική εξέταση θα συζητηθούν οι απαιτήσεις του ασθενούς και οι στόχοι της θεραπείας προκειμένου να καθοριστεί το κατάλληλο εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας που θα καλύπτει τις ανάγκες του ασθνενούς. Είναι πιθανό να χρειαστεί περαιτέρω ακτινογραφικός έλεγχος (πανοραμική, αξονική τομογραφία) ή ακόμα και η λήψη αρχικών εκμαγείων για την καλύτερη μελέτη και προετοιμασία πολύπλοκων περιστατικών.
Η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων γίνεται στο χώρο του ιατρείου με τοπική αναισθησία. Αρχικά δημιουργείται ο χώρος στο οστό, στη συνέχεια τοποθετείται το εμφύτευμα και ακολουθεί η συρραφή των μαλακών ιστών. Τα ράμματα θα αφαιρεθούν σε 7-10 μέρες. Ο χρόνος επούλωσης (για να γίνει η οστεοενσωμάτωση του εμφυτεύματος) συνήθως είναι 2-4 μήνες. Σε περίπτωση που το υπάρχον οστό δεν είναι επαρκές για την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων μπορεί να χρειαστεί να τοποθετηθεί κάποιο μόσχευμα. Αυτό μπορεί να επιμηκύνει το χρόνο ολοκλήρωσης της θεραπείας ή να χρειαστούν παραπάνω από μία επεμβάσεις.
Η διαδικασία τοποθέτησης των εμφυτευμάτων δεν θεωρείται επώδυνη. Πιθανή ενόχληση ή και κάποιο πρίξιμο (ανάλογα με το περιστατικό) αντιμετωπίζεται με αντιφλεγμονώδη παυσίπονα και παρέρχεται μετά από μερικές μέρες.
Όταν περάσει ο απαιτούμενος χρόνος επούλωσης, τότε μπορεί ο προσθετολόγος να πάρει αποτύπωμα των εμφυτευμάτων προκειμένου να προχωρήσει στην προσθετική αποκατάσταση των εμφυτευμάτων. Είναι σημαντικό μετά την ολοκληρωση της θεραπείας να ακολουθούμε τις οδηγίες του προσθετολόγου όσον αφορά την στοματική υγιεινή και να μην αμελούμε τα προγραμματισμένα ραντεβού για έλεγχο κάθε 6-12 μήνες.
Μπορούν να τοποθετηθούν τα δόντια την ίδια μέρα με την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων (άμεση φόρτιση);
Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να παραδωθεί σταθερή προσωρινή αποκατάσταση που θα στηρίζεται στα εμφυτεύματα την ημέρα της τοποθέτησης. Η τελική αποκατάσταση θα ολοκληρωθεί αφού παρέλθει ο χρόνος επούλωσης. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται άμεση φόρτιση και είναι αρκετά δημοφιλής στους περισσότερους ασθενείς. Αυτό όμως μπορεί να γίνει σε επιλεγμένα περιστατικά που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια αφορούν κυρίως:
- Την αρχική σταθερότητα των εμφυτευμάτων.
- Τον αριθμό και τη θέση των εμφυτευμάτων.
- Τον έλεγχο των δυνάμεων που ασκούνται στα εμφυτεύματα.
- Aν έχει τοποθετηθεί μόσχευμα ή όχι.
Η άσκηση ανεξέλεκτων δυνάμεων πάνω στα εμφυτεύματα κατά τη διάρκεια της επούλωσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία της οστεοενσωμάτωσης των εμφυτευμάτων. Για το λόγο αυτό, η επιλογή για άμεση φόρτιση των εμφυτευμάτων θα πρέπει να γίνεται μόνο σε συγκεκριμένα περιστατικά που τηρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις και από έμπειρους κλινικούς.
Εάν η άμεση φόρτιση δεν ενδείκνυται σε κάποιο περιστατικό, τότε επιλέγεται κάποια άλλη λύση προσωρινής αποκατάστασης που πιθανά να είναι κάποια κινητή εργασία (μασελάκι) ή κάτι σταθερό που θα στηρίζεται στα διπλανά δόντια (εάν αυτό είναι δυνατόν).
Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής δεν μένει ποτέ χωρίς δόντια κατά το στάδιο της επούλωσης των εμφυτευμάτων.
Είναι όλα τα εμφυτεύματα της αγοράς ίδια;
Ασφαλώς όχι. Λόγω της μεγάλης ζήτησης που εμφανίζει αυτού του είδους η θεραπεία τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί στην αγορά πάρα πολλές εταιρείες με διαφορετικές χώρες προέλευσης. Οι μεγαλύτερες και πιο αναγνωρισμένες εταιρείες στον κόσμο έχουν έδρα συνήθως στην Αμερική ή στην Ελβετία και έχουν μακρόχρονη παρουσία στο χώρο της οδοντιατρικής με λεπτομερή έρευνα και αντίστοιχη αξιοπιστία.
Όσο το κίνητρο της μείωσης του κόστους θεραπείας γίνεται πιο επιτακτικό, τόσο περισσότεροι κλινικοί στρέφονται προς πιο οικονομικά συστήματα εμφυτευμάτων με όποιους κινδύνους εγκυμονεί η συγκεκριμένη επιλογή. Η επιτυχία της θεραπείας βασίζεται στο τρίπτυχο θεράπων ιατρός- σύστημα εμφυτεύματος- ασθενής. Απαιτείται ο θεράπων κλινικός να έχει επαρκή γνώση και εμπειρία στην τοποθέτηση και αποκατάσταση εμφυτευμάτων, να επιλέξει ένα σύστημα εμφυτευμάτων από μια αξιόπιστη εταιρεία και ο ασθενής να είναι συνεργάσιμος και να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες που θα του δώσει ο θεράπων κλινικός. Σε κάθε περίπτωση, το κόστος δεν θα πρέπει να είναι το μόνο κριτήριο.
Επηρεάζει η ηλικία την τοποθέτηση εμφυτευμάτων;
Τα εμφυτεύματα δεν θα πρέπει να τοποθετούνται σε νεαρά άτομα, πριν ολοκληρωθεί η διάπλαση των γνάθων. Δεν υπάρχει ακόμα ένας απόλυτος τρόπος να διαπιστωθεί πότε ολοκληρώνεται η ανάπτυξη των γνάθων αλλά τα 18 χρόνια θεωρείται μια σχετικά ασφαλής πρόβλεψη. Υπάρχουν όμως διαφορές μεταξύ κάθε ατόμου και η λήψη ειδικών ακτινογραφιών συστήνεται για μεγαλύτερη ακρίβεια. Γενικότερα, η ανάπτυξη ολοκληρώνεται πιο γρήγορα στις γυναίκες.
Όσον αφορά τους ηλικιωμένους δεν υπάρχει κάποιος ηλικιακός περιορισμός όσον αφορά την τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Ισχύουν φυσικά οι περιορισμοί που μπορεί να προκύψουν λόγω του ιατρικού ιστορικού του ασθενή. Συγκεκριμένα προβλήματα υγείας ή η λήψη κάποιων φαρμάκων μπορεί να περιπλέξουν ή και να απαγορεύσουν την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων.
Παίζει ρόλο η γενική υγεία στην επιτυχία των εμφυτευμάτων;
Φυσικά. Πριν την απόφαση για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων απαιτείται η λήψη ένος πλήρους ιατρικού και οδοντιατρικού ιστορικού, λεπτομερής λίστα των φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής ενώ κατά περίπτωση μπορεί να ζητηθούν και περαιτέρω εξετάσεις μαζί με τις ακτινογραφίες που θα χρειαστούν.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια νόσος που επηρεάζει την επούλωση των ιστών, επιβαρύνει την εξέλιξη των περιοδοντικών νόσων και μπορεί να αυξήσει πιθανές επιπλοκές όσον αφορά τα οδοντικά εμφυτεύματα. Με τα σημερινά δεδομένα όμως ο διαβήτης δεν αποτελεί αντένδειξη για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων με την προϋπόθεση ότι είναι υπό έλεγχο.
Παρόμοια είναι τα δεδομένα για ασθενείς που πάσχουν από οστεοπόρωση. Λόγω διαταραχής στο μεταβολισμό των οστών παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητας των οστών. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες όσον αφορά την αρχική σταθερότητα των εμφυτευμάτων κυρίως στην άνω γνάθο. Παρ’όλα αυτά, μπορούν να τοποθετηθούν εμφυτεύματα με εξίσου υψηλά ποσοστά επιτυχίας αρκεί να προηγηθεί προσεκτικός σχεδιασμός της θεραπείας και να γίνουν σωστοί χειρισμοί κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Μεγάλη προσοχή απαιτείται σε περίπτωση λήψης αντιοστεολυτικών φάρμακων (διφωσφονικά, δενοσουμάμπη) καθώς υπάρχουν ειδικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται ανάλογα με το φάρμακο και τον τρόπο λήψης του (από το στόμα ή ενδοφλέβια) για την αποφυγή οστεονέκρωσης ή και αποτυχίας των εμφυτευμάτων.
Γενικότερα απαιτείται μεγάλη προσοχή σε ασθενείς που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή και σε ασθενείς που λαμβάνουν ή έλαβαν στο παρελθόν ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Προσεκτική διερεύνηση του ιατρικού ιστορικού θα μας υποδείξει αν είναι ασφαλής η τοποθέτηση εμφυτευμάτων.
Το κάπνισμα επηρεάζει την επιτυχία των εμφυτευμάτων;
Οι βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία είναι γνωστές και έχουν αναδειχθεί μετά από πληθώρα επιστημονικών μελετών. Εξίσου αρνητικές είναι και οι επιπτώσεις του καπνίσματος στις νόσους των ούλων καθώς αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης περιοδοντίτιδας αλλά επιπλέον επιβαρύνει και την εξέλιξη της νόσου. Η χρήση προϊόντων καπνού έχει αρνητική επίδραση στην επούλωση των ιστών και κατά συνέπεια επηρεάζει και την επιτυχία των εμφυτευμάτων. Μεγάλος αριθμός μελετών έχει δείξει ότι το κάπνισμα αυξάνει την εμφάνιση επιπλοκών στα εμφυτεύματα. Η βαρύτητα και η χρόνια χρήση καπνού επιβαρύνει την κατάσταση με τους βαρείς καπνιστές να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών.
Γενικότερα το κάπνισμα δεν αποτελεί αντένδειξη αλλά σίγουρα αποτελεί ένα σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα. Η οριστική διακοπή του καπνίσματος είναι το ιδανικό. Παρ’όλα αυτά, το πρωτόκολλο που προτάθηκε από τον Bain και προτείνει τη διακοπή του καπνίσματος 1 εβδομάδα πριν την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων και τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά κατά την περίοδο επούλωσης δείχνει ότι μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας των εμφυτευμάτων.
Τι άλλο πρέπει να προσέξω όταν θέλω να βάλω εμφυτεύματα;
Όπως σε όλες τις θεραπείες είναι σημαντικό για τον ασθενή να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του ιατρού. Τα εμφυτεύματα όπως και τα δόντια χρειάζονται συγκεκριμένη φροντίδα, καλή στοματική υγιεινή και συστηματικό έλεγχο από τον προσθετολόγο/ οδοντίατρο.
Η θεραπεία με εμφυτεύματα έχει μια συγκεκριμένη πολυπλοκότητα τόσο στο κομμάτι της χειρουργικής τοποθέτησης όσον και της προσθετικής αποκατάστασης. Γι’αυτό το λόγο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό αυτού του ειδους η θεραπεία να γίνεται από κλινικούς με επάρκεια γνώσεων και αντίστοιχη εμπειρία.
