Οδοντικές Στεφάνες και Γέφυρες

Τι είναι οι στεφάνες και τι οι γέφυρες;

Στεφάνη(θήκη) καλείται η οδοντική αποκατάσταση που καλύπτει ολόκληρο το δόντι με σκοπό να αποκατασταθεί το φυσιολογικό μέγεθος, η μορφολογία και η λειτουργικότητα του δοντιού ή απλά να βελτιωθεί η εμφάνισή του.

Σε περίπτωση που για κάποιο λόγο γίνει εξαγωγή ενός δοντιού και δημιουργηθεί κάποιο κενό, η γέφυρα αποτελεί μία επιλογή θεραπείας. Μία γέφυρα ουσιαστικά αποτελείται από δύο στεφάνες, μία μπροστά και μία πίσω από το κενό, οι οποίες ενδιάμεσα στηρίζουν ένα τεχνητό δόντι (γεφύρωμα). Μία γέφυρα μπορεί να αντικαταστήσει και παραπάνω από ένα δόντια υπό κάποιες προϋποθέσεις. Με παρόμοιο τρόπο μία γέφυρα μπορεί να κατασκευαστεί έχοντας οδοντικά εμφυτεύματα αντί για φυσικά δόντια σαν στηρίγματα.

Πότε χρειάζεται να φτιαχτεί μια στεφάνη και πότε μια γέφυρα;

Ένα δόντι μπορεί να χρειαστεί να καλυφθεί με μία στεφάνη για τους εξής λόγους:

• Είναι πολύ κατεστραμμένο λόγω τερηδόνας ή κατάγματος μέρους του δοντιού και δεν μπορεί να αποκατασταθεί με μία απλή έμφραξη (σφράγισμα).
• Έχει γίνει ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση). Στα δόντια αυτά συνήθως υπάρχει μεγάλη απώλεια οδοντικής ουσίας και κατά συνέπεια διατρέχουν υψηλό κίνδυνο κατάγματος. Η κατασκευή μια στεφάνης προστατεύει το δόντι από τα κατάγματα. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι τα δόντια στα οποία κατασκευάζονται στεφάνες ΔΕΝ χρειάζονται απαραίτητα ενδοδοντική θεραπεία. Η θεραπεία αυτή γίνεται μόνο εφ’όσον το δόντι εμφανίζει συγκεκριμένα συμπτώματα. Για κάποιο λόγο φαίνεται πώς υπάρχει μέγαλη σύγχυση και παραπληροφόρηση στο συγκεκριμένο ζήτημα.
• Για αισθητική αποκατάσταση κάποιου δοντιού. Αυτό μπορεί να αφορά τη διόρθωση του χρώματος κάποιου δυσχρωμικού δοντιού, ή ακόμα και την αποκατάσταση ή τη βελτίωση του σχήματος και της μορφολογίας κάποιου δοντιού, όπως για σε δόντια που έχουν έντονη αποτριβή λόγω βρυγμού (τρίξιμο των δοντιων). Βέβαια, σήμερα υπάρχουν και άλλες πιο συντηρητικές τεχνικές όπως οι όψεις ρητίνης ή πορσελάνης που έχουν όμως συγκεκριμένες ενδείξεις.
• Για να στηριχθεί μία γέφυρα ή για να αποκατασταθεί ένα εμφύτευμα.

Οι γέφυρες  χρησιμοποιούνται, όπως προαναφέραμε, για την αντικατάσταση ενός ή παραπάνω δοντιών που έχουν χαθεί. Πλέον, η ιδανική επιλογή για την αντικατάσταση ελλειπόντων δοντιών θεωρείται η τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων καθώς έτσι αποφεύγεται το τρόχισμα των παρακείμενων δοντιών που απαιτείται για τη στήριξη μιας γέφυρας. Για τους παρακάτω λόγους όμως μπορεί να επιλεγεί η λύση της γέφυρας αντί των εμφυτεύμάτων:

• Δεν υπάρχει επαρκές οστό για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων.
• Το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς δεν επιτρέπει την χειρουργική τοποθέτηση των εμφυτευμάτων.
• Για λόγους κόστους, καθώς η λύση της γέφυρας συνήθως είναι πιο οικονομική.

Ποια είναι τα στάδια κατασκευής μια στεφάνης ή μιας γέφυρας;

Τα βασικά στάδια κατά την κατασκευή μιας στεφάνης ή μια γέφυρας είναι κοινά και εν συντομία είναι τα εξής:

• Αρχικά αποτυπώματα και ανάλυση της κατάστασης στο στόμα. Πιθανά να χρειαστεί κάποιο διαγνωστικό κέρωμα στα εκμαγεία.
• Τρόχισμα των δοντιών. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι χώροι για την υποδοχή της στεφάνης ή της γέφυρας. Στο ίδιο ραντεβού θα κατασκευαστεί και μια προσωρινή ακρυλική αποκατάσταση για να καλυφθούν τα τροχισμένα δόντια.
• Αποτύπωση των τροχισμένων δοντιών και χρωματοληψία. Στη συνέχεια ο οδοντοτεχνίτης θα αναλάβει να κατασκευάσει τις προσθετικές αποκαταστάσεις με βάση τις οδηγίες του οδοντιάτρου.
• Δοκιμές των τελικών αποκατάστεων στο στόμα. Τα ραντεβού στο στάδιο αυτό μπορεί να είναι από ένα έως τρία, ανάλογα με την πολυπλοκότητα του περιστατικού. Ελέγχεται η έδραση και η αισθητική των εργασιών καθώς και η σύγκλιση.
• Συγκόλληση των τελικων εργασιών στο στόμα.

Από τι κατασκευάζονται συνήθως οι στεφάνες και οι γέφυρες;

Η συνεχής εξέλιξη των ολοκεραμικών συστημάτων παρέχουν πλέον τη δυνατότητα κατασκευής στεφανών και γεφυρών χωρίς να απαιτείται καθόλου μέταλλο στην τελική εργασία. Αυτό προσφέρει μεγάλο αισθητικό πλεονέκτημα και τα τροχίσματα των δοντιών πλέον μπορεί να γίνονται πιο συντηρητικά.

Ακόμα και σήμερα όμως οι περισσότερες στεφάνες ή γέφυρες είναι μεταλλοκεραμικές. Εσωτερικά υπάρχει ένας μεταλλικός σκελετός ο οποίος δίνει την κατάλληλη αντοχή στην αποκατάσταση και εξωτερικά επενδύεται με πορσελάνη η οποία παρέχει την απαραίτητη αισθητική και το επιθυμητό χρώμα. Οι αποκαταστάσεις αυτές χρησιμοποιούνται για πάνω από 60 χρόνια με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Παλιότερα, για οικονομικούς συνήθως λόγους, κατασκευάζονταν και μεταλλοκρυλικές αποκαταστάσεις στις οποίες ο μεταλλικός σκελετός καλυπτόταν με ακρυλικό αντί για πορσελάνη. Η τεχνική αυτή πάντως έχει εγκαταληφθεί και θα πρέπει να αποφεύγεται καθώς το ακρυλικό δεν διαθέτει επαρκείς μηχανικές ιδιότητες για να αντέξει τις καταπονήσεις της μάσησης και δεν είναι τόσο λείο όσο η πορσελάνη με αποτέλεσμα να ευνοεί την κατακράτηση τροφών και μικροβίων.

Η άλλη επιλογή που υπάρχει είναι η κατασκευή της αποκατάστασης αποκλειστικά από μέταλλο, χωρίς επικάλυψη πορσελάνης. Αυτό ενδείκνυται σε περιπτώσεις που τα δόντια δέχονται υπέρμετρες δυνάμεις όπως σε ανθρώπους με βρυγμό (σφίξιμο/τρίξιμο των δοντιών). Επειδή όμως το αισθητικό αποτέλεσμα δεν θεωρείται αποδεκτό, πλέον επιλέγονται λύσεις ολοκεραμικών υλικών με μεγάλη αντοχή όπως οι στεφάνες ζιρκονίας.

Πόσο καιρό αντέχουν οι στεφάνες και οι γέφυρες;

Οι αποκαταστάσεις αυτές εφόσον κατασκευαστούν σωστά μπορεί να αντέξουν για πάρα πολλά χρόνια. Για να επιμηκυνθεί ο χρόνος ζωής τους κατά το μεγαλύτερο δυνατόν, οι ασθενείς θα πρέπει να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του οδοντιάτρου και να είναι έχουν πολύ καλή στοματική υγιεινή. Επιπλέον δεν θα πρέπει να παραβλέπουν τον απαιτούμενο οδοντιατρικό έλεγχο και καθαρισμό των δοντιών από τον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες ή ένα χρόνο ανάλογα.